شعارسال: سعید روستایی، کارگردان فیلم جنجالی «برادران لیلا» این روز‌ها بیش از گذشته بر سر زبان‌ها افتاده است. فیلمی که بسیاری از مدیران سینمایی و جریان اصوگرا را عصبانی کرده است. اما سعید روستایی کیست؟

*بیوگرافی سعید روستایی
سعید روستایی ۲۳ مرداد ۱۳۶۸ در یکی از محله‌های جنوب تهران به دنیا آمد. او لیسانس سینما را در دانشگاه سوره کسب کرد و ابتدا با ساخت فیلم کوتاه وارد سینما شد و توانست جوایز مختلفی را از آن خود کند. سعید روستایی سال ۱۳۹۰ فیلم کوتاه «شنبه» که اولین تجربه کارگردانی وی بود را ساخت. او توانست در جشنواره فیلم کوتاه سال ۹۰ تندیس بهترین فیلمنامه را از آن خود کند. پس از «شنبه» روستایی فیلم کوتاه دیگری به نام «مراسم» را کارگردانی کرد و سال ۱۳۹۲ برنده بهترین فیلم داستانی در جشنواره فیلم کوتاه نهال را گرفت. اما پس از ساخت چندین فیلم کوتاه، روستایی تصمیم به ساخت فیلمی بلند آن هم با بازی بازیگران مطرح سینما گرفت.

*ابد و یک روز ساخته سعید روستایی
«ابد و یک روز» فیلمی با بازی پیمان معادی، پریناز ایزدیار و نوید محمدزاده بود که همانند اکثر فیلم‌های روستایی روایتگر زندگی یک خانواده در جنوب شهر تهران است سال ۱۳۹۴ توانست جوایز متعددی را هم در داخل و هم خارج از ایران به خود اختصاص دهد.

*متری شیش و نیم ساخته سعید روستایی
سعید روستایی از دومین فیلم بلند خود در سال ۱۳۹۷ به نام «متری شیش و نیم» رونمایی کرد. این فیلم رکورد دومین فیلم پر فروش تاریخ سینمای ایران را کسب کرد و توانست جوایز متعددی از جمله سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر و همچنین نامزد جایزه سزار فرانسه را به خود کسب کند. داستان و حال و هوای این فیلم هم همانند فیلم قبلی روستایی، در خصوص فقر و طبقه ضعیف جامعه بود. روستایی دلیل پرداختن به موضوع فقر و مسائل و مشکلات اهالی جنوب شهر تهران را اینگونه بیان می‌کند که، چون خودش متعلق به جنوب شهر تهران بوده و آنجا بزرگ شده است بنابراین دوست دارد هر آنچه که خودش دیده و لمس کرده است را در هنرش نمایان کند. روستایی علاوه بر نوشتن داستان بیان‌های خودش، تجربه نوشتن فیلمنامه فیلم «سد معبر» را در کارنامه خود دارد. روستایی برخلاف فیلم‌های دیگرش کارگردانی این فیلمنامه را بر عهده نداشت، اما توانست نامزد سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه در جشنواره فیلم فجر را بگیرد.

*برادران لیلا مهمترین فیلم سعید روستایی

«برادران لیلا» فیلمی که کمتر از ده روز از انتشار نسخه قاچاقی او می‌گذرد. فیلمی که از زمان انتشار آن تا به الان واکنش‌های متعدد و البته از طرفی تند از سوی وزارت ارشاد جمهوری اسلامی در پی داشته است.  برادران لیلا ۲۰۲۲ در جشنواره فیلم کن ۲۰۲۲ با حضور بازیگران و کارگردانش به نمایش درآمد و برنده جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم شد. فیلم درباره دختری به اسم لیلا است که سعی دارد کسب و کاری برای چهار برادرش راه بیندازد تا وضعیت اقتصادی خانواده‌اش بهبود پیدا کند، اما در این میان او در چاله پدری مردسالار و البته جاه‌طلب افتاده است که می‌خواهد به هر طریقی شده، بزرگ فامیل شود حتی با پرداخت تمام پس‌اندازهایش!

بازخورد‌ها در خصوص این فیلم بسیار متنوع و جالب توجه بود به طوری‌که عده‌ای آن را سیاسی‌ترین فیلم تاریخ چهل ساله انقلاب اسلامی می‌دانند. فیلمی که به گفته برخی نمودی واقعی از وضعیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی حال حاضر ایران است. فروش برادران لیلا تا به الان در سراسر جهان توانست به بیش از ۷۵۸ هزار دلار برسد. کمپانی «وایلد بانچ» حق پخش برادران لیلا را بر عهده گرفته و از دوم شهریور آن را بر روی پرده‌های سینمای فرانسه به نمایش گذاشت.

سعید روستایی فیلمنامه‌نویس و کارگردان این فیلم در مصاحبه‌ای که با مجله سینمایی «c'est quoi le cinéma» داشت در خصوص برادران لیلا گفت: «داستان شخصیت‌های من فوق‌العاده تراژیک است. این فیلم بازتاب زندگی مردم ایران است که با تورم درگیر هستند. فاجعه این است که طبقه متوسط در حال از بین رفتن است، فقرا فقیرتر می‌شوند و درصد بسیار کمی از جمعیت بسیار ثروتمند می‌شود.»

*واکنش دولت به فیلم برادران لیلا
با پخش نسخه قاچاقی فیلم برادران لیلا در داخل ایران، واکنش مسئولان جمهوری اسلامی به این قضیه تندتر از قبل شد به طوری‌که روح‌الله سهرابی مدیرکل اداره نظارت بر نمایش سازمان در خصوص انتشار غیرقانونی فیلم سینمایی «برادران لیلا» و پروانه ساخت این اثر گفت: «این فیلم در همان شورا پس از دریافت چند توصیه درباره ضرورت رعایت حرمت پدر و مادر و همچنین صیانت از جایگاه خانواده به تصویب رسیده و ابلاغ شده است.

تعامل همه جانبه و فراگیر با هنرمندان و مساعدت و حمایت ویژه از آثار سینمایی جزو اولویت‌ها و تکالیف ذاتی سازمان سینمایی بوده و هست و بی‌تردید این رویکرد کماکان ادامه خواهد داشت. لیکن این سازمان ضمن اتخاذ رویکردی تعاملی و حمایتی، در راستای صیانت از شأن و اعتبار سینمای شریف ایران و حفظ و ارتقای اعتماد عمومی به این هنر-صنعت تاثیرگذار، نه تنها در صدور پروانه ساخت بلکه در صدور مجوز نمایش آثار نیز هیچگونه مسامحه‌ای با افراد خاطی در دستور کار ندارد و چنانچه فیلمی بدون طی مراحل قانونی تولید و یا پیش از اخذ مجوز نمایش منتشر شود، تبعات اخذ این قبیل تصمیمات و رویه‌های غیر قانونی برعهده سازندگان اثر است.»

وبسایت ایران آنلاین(وابسته به روزنامه دولتی ایران) در یادداشتی در رابطه با فیلم برادران لیلا نوشت: «فیلم، تصویری کینه‌توزانه و زشت از سنت‌ها به نمایش می‌گذارد. اگر مناسبات، روابط و سنت‌های جهان‌ایرانی اینقدر نامعقول و دروغین بود باید تا به حال فرو‌ می‌ریخت. چرا ماجرای فیلم حول و حوش دستشویی در جریان است؟ چرا دوربین در این فیلم به شکل عجیبی اصرار دارد کالبدی که از شهر نشان می‌دهد هیچ نشانه‌ای از آبادانی در پلان‌های آن نباشد و چرا فیلم پر است از پلان‌هایی که یک مرد در حال پوشیدن یا درآوردن پیراهن از تن است و بدن برهنه یا نیمه برهنه او به نمایش گذاشته می‌شود؟»

کانال تلگرامی سپاه قدس در مطلب کوتاهی در واکنش به سعید روستایی نوشت: «آخر تو کجا به دنیا آمدی؟ کجا بزرگ شدی که هرچه فیلم می‌سازی ملت همزمان بدبخت و بی‌تربیت و عوضی و دزد و کلاه بردار و معتاد هستند؟»

سایت تبیین وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی هم در واکنش به پخش این فیلم نوشت: «واکنش‌های بینندگان این فیلم، در توئیتر با اختلاف بسیار کم مثبت، در اینستاگرام منفی و در تلگرام خنثی بود. بیان درد‌های اجتماعی، همذات‌پنداری، مثالی از وضعیت کشور دلیل نگاه مثبت مخاطبان و از آن طرف توهین به خانواده ایرانی، سیاه‌نمایی، ضد فرهنگی بودن و حمایت از سازمان «منافقین» از دیگر دلایلی است که برخی نگاهی منفی به این فیلم داشتند.»

سعید روستایی، کارگردان «برادران لیلا» هم ششم فرودین، پس از انتشار نسخه غیرقانونی این فیلم در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «ما در حیرتیم از این حجم از واکنش مثبت و دل‌نشین. از صمیم قلب‌مان از شما ممنون و سپاسگزاریم و قدردان زمانی که می‌گذارید تا فیلم ما را تماشا کنید هستیم. امیدوارم به زودی شرایطی فراهم شود تا نسخه کامل‌تر فیلم را در دسترس شما عزیزان قرار دهیم.»

همزمان با انتشار این نوشته از طرف روستایی، روح‌الله سهرابی مدیرکل نظارت بر نمایش و عرضه فیلم سازمان سینمایی در واکنش به اظهارات کارگردان برادران لیلا نوشت: «ابراز امیدواری کارگردان فیلم برادران لیلا برای انتشار نسخه کامل فیلم تعجب‌آور بود! تشکر از مخاطبان برای دیدن نسخه قاچاق؟ یعنی قاچاق فیلم اقدامی عامدانه بوده؟! این رشته سر دراز دارد و چنانچه لازم باشد به زودی ابعاد تازه و مهمی از آن منتشر خواهد شد.»

سعید روستایی پیشتر طی اظهاراتی صراحتا اعلام کرد که حاضر است قید اکران در ایران را خواهد زد، اما تن به حدفیات و ممیزی‌ها نمی‌دهد. روستایی در جدیدترین واکنش خود نسبت به اظهارات روح‌الله سهرابی مدیرکل نظارت بر عرضه فیلم سازمان سینمایی با انتشار پستی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت: «عجیب است! ارشاد دست پیش می‌گیرد پس نیفتد! ما مدت‌هاست حرف‌های زیادی داریم و به درخواست ارشاد سکوت کرده‌ایم و خدا را شکر شما شاهد عملکردشان و نتیجه عملکردشان هستید. از دست ما هم کار‌های زیادی بر می‌آید که تاکنون باز هم به درخواست ارشاد کاری نکرده‌ایم. اینگونه پیش برود هم می‌گوییم هم انجام می‌دهیم. هر چند عاقبت درگیری با ارشاد (که دائم می‌گوید از دست ما خارج است) درگیری با ارگان‌های زیادی است که البته از صدقه سر همین ارشاد پای ما به تک تک آن‌ها کشیده شده. فقط مانده زندان.»

برخی منتقدان سعید روستایی را به این متهم کرده‌اند که فقط برای جشنواره‌های خارجی فیلم می‌سازد و به همین دلیل درباره ایران سیاه‌نمایی می‌کند. برخی نیز معتقدند او هرچه درباره شرایط ایران گفته، کم گفته و وضعیت بدتر از آن است که در فیلم‌ها نمایش داده شده است.

سایت تحلیلی خبری شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت رویداد24، تاریخ انتشار: 10فروردین1402، کدخبر: 333813، www.rouydad24.ir/ سایر منابع.