شنبه ۰۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 April 27 
شعار سال:دکتر ربابه شیخ الاسلام مدیر انجمن علمی غذا و تغذیه حامی سلامت در مورد وضعیت تغذیه‌ای مردم و راه‌های حل مشکلات، ضمن اظهار تاسف از اینکه همزمان با تورم بالای تحمیلی به مردم وضع تغذیه جامعه روز به روز بد‌تر و باعث بروز و شیوع سوءتغذیه خصوصا در کودکان، بد خوری و کم و بیش خوری گروه‌های متفاوت مردم و به طبع آن افزایش بار بیماری‌های غیر واگیر و افزایش روز افزون هزینه‌های درمانی شده است در تکمیل سخنانش اضافه کرد: «مشکلات عمده تغذیه‌ای مردم درحال حاضربیشتر اقتصادی است که من آنرا در حد یک بحران میدانم و پس از آن آموزش‌های همگانی برای انتخاب‌های درست غذایی، وقتی مواد غذایی مختلف در طول یک سال از ۲۷ تا بیش از ۵۰ درصد افزایش قیمت داشته است وقشر متوسط حداقل ۵ دهک درآمدی از تدارک سبد مطلوب غذایی عاجزند واز طرف دیگر نابرایری توزیع درامد روز به روز در حال افزایش است بدیهی است که برای گذر از این بحران نیاز به عزم و تعهد قوی دولت داریم و تنها با بیان و تکرار مشکلات دردی درمان نمی‌شود.»
وی گفت: «شورای عالی غذا و تغذیه از سال ۱۳۸۵ تا کنون چندین بار سند ملی امنیت غذا و تغذیه را مورد بحث و تبادل نظر تمامی ارگان‌های متولی قرار داده است و این روز‌ها خبر از تصویب آن آمده است، ولی اقدامات اساسی اقتصادی که نگاه به قیمت دلار دارد نیاز به تغییراتی عمیق‌تر در لایه‌های حاکمیتی دارد که از بحث ما خارج است.»
وی افزود: «اگر اعتقاد بر این است که در این بحران بخش علمی تغذیه کشور حداقل می‌تواند با آموزش‌های مستمرانتخاب هایغذایی مطلوب و ارزان‌تر برای سلامت مردم را از طریق همه ارگان‌های موجود خبری و آموزشی در اختیار مردم قرار دهد مشخص نیست که چرا ساختار موجود درزمینه بهبود تغذیه جامعه در وزارت بهداشت مورد حمایت نیست و مانند همیشه بخش تغذیه و نقش آفرینی آن در سلامت مردم توسط متولیان سلامت بخوبی درک نمی‌شود و مدیران این دفتر در طول زمان زیر فشار اینکه اهمیت تغذیه در سلامت را به بدنه وزارت ثابت کنند گرفتارند تا بتوانند متناسب با شرح وظایف (که باید آنرا روزآمد کرد) کار خود را انجام دهند.»
غفلت‌های ساختاری از سلامت مردم در وزارت بهداشت
دکتر شیخ الاسلام در ادامه مطلب اضافه کرد: «برای درک تنگناها، و بی اهمیت پنداری سلامت تغذیه‌ای نگاهی به تاریخچه غفلت‌های ساختاری در وزارتخانه‌ای که وظیفه اش توجه به ابعاد مختلف سلامت مردم وجامعه است ضروریست. سال ۱۳۶۷ که شروع کار من در معاونت بهداشت بود و ساختار مراقبت‌های بهداشتی اولیه یا PHC را بعنوان بستر کار خود مطالعه می‌کردم متوجه بخشی از این سیستم تحت عنوان عرضه غذا و تغذیه مناسب (Food Supply& Proper Nutrition) شدم که متاسفانه در ساختار شبکه مورد غفلت قرار گرفته بود.»
وی افزود: «البته دو کارشناس تغذیه بعنوان طرح در اداره کل بهداشت خانواده بودند، ولی نگاه کامل به تغذیه جامعه درمعاونت بهداشت وزارت بهداشت وجود نداشت در حالیکه این بند PHC بطور کامل، اطمینان از وجود مواد غذایی مناسب در محل زندگی مردم و توانایی مردم در انتخاب غذا و آموزش‌های مناسب را برای درک اهمیت تغذیه خوب توصیه می‌کند و مسلما ساختار مناسب برای آن باید تدارک میشد و حتی نقش وزارتخانه‌های متولی آنزمان در این ساختار تعیین میشد، در راس این وزارتخانه‌ها وزارت کشاورزی، بازرگانی داخلی که احتمالا آنزمان در توزیع مواد غذایی در کشور نقش ایفا می‌کرد و وزارت آموزش و پرورش برای آموزش‌های سلامت بخش می‌بایست از ابتدا در PHC حضور فعال خود را درک و نقش مهم خود را در سلامت تغذیه‌ای و امنیت غذایی در شبکه سلامت کشور ایفا می‌کردند.»
دکتر شیخ الاسلام گفت: «قطعا بنیان گذاران مراقبت‌های بهداشتی اولیه یا همان PHC که همه ما وامدار تلاش‌های گسترده آنان هستیم و نامشان به نیکی در تاریخ سلامت کشور پایدار خواهد ماند بیش از ۵۰ سال پیش که این ساختار کلیدی و مهم را با تلاش‌های بسیاربرای ارایه خدمات سلامت به مردم خصوصا مناطق روستایی و محروم بوجود، می‌آورده اند می‌دیدند در بعضی مناطق روستایی مردم با دامپروری، داشتن مزارع، باغ‌های میوه مواد غذایی خوبی در اختیارشان است و دسترسی به مواد غذایی و آموزش‌های مستمر برای انتخاب‌های غذایی را لازم نمی‌دیدند البته در PHC ستون‌های اصلی خدمات سلامت همکاری‌های بین بخشی و مشارکت مردم بود، ولی از نظر متولیان اولیه ایجاد این ستون‌ها با توجه به دشواری هایش و الویت‌های پزشکی (بهداشتی و درمانی) که داشتند، چنان اهمیت نداشت.»
دکتر ربابه شیخ الاسلام که میگوید مطالعات فراوانش در زمینه تغذیه جامعه باعث شد تصمیم بگیرد رشته تخصص اپیدمیولوژی با گرایش تغذیه را برای توانمندی در حل مشکلات پیچیده سلامت تغذیه‌ای بگذراند، درادامه گفت: «اگر از همان موقع نگاه متولیان استقرار شبکه نگاه کامل تری بود و تجربه این سال‌ها را داشتیم که می‌گوییم سلامت برای همه و همه برای سلامت وعلاوه بر این اعتماد کامل ملی و تعهد و عزم ملی را هم بیش از امروز داشتیم می‌توانستیم با اجرایی کردن بند‌های اصلی و ستون‌های همکاری‌های بین بخشی و مشارکت جامعه، سیستم PHC کاملتری بدون نیاز به شورا‌های ایجاد شده بعدی که بسیار وقت و سرمایه برد و هنوز نتیجه مطلوب را نداده، داشته باشیم.»
وی افزود: «لازم است در همین جا به تلاش‌های گسترده استاد پیشکسوت شبکه جناب آقای دکتر ملک افضلی در ابتکار کسب مشارکت جامعه در PHC زمانی که ایشان معاون پژوهشی وزارت بودند اشاره کنم که متاسفانه به دلیل عادت نادرست و غیر منطقی سیستم دولتی بعد از برکناری ایشان از آن پست، بطور کلی محو شد در حالیکه بازدید‌ها و سفر‌های شخصی من از این تلاش نشان میداد که چه استقبال و همکاری غیر قابل باوری از طرف مردم و خصوصا زنان مناطق مختلف روستایی و شهری در ایجاد آن مراکز بعمل می‌آمد. سفر‌هایی که مرا بعنوان یک مدیر سلامت بسیار شاد و امیدوار می‌کرد، خصوصا حضور زنان که می‌توانست اکنون کارهای آموزشی را بسیار ساده کند و بستری باشد که ما بتوانیم با استفاده از این حضور کفایت تغذیه‌ای دوران کودکی خصوصا ۶ سال اول تولد که رشد سریع بدن ومغزکودک صورت می‌گیرد و اجرای برنامه‌های مراقبت‌های همه جانبه کودکان را با حضور آنان سرعت ببخشیم.»
در دهه ۷۰ بخش بزرگی از روستا‌ها دسترسی به مواد غذایی مورد تاکید را نداشتند
دکتر شیخ الاسلام تاکید کرد: «در حقیقت در سال‌های متمادی در شبکه بهداشت و درمان تنها به مراجعینی که برای خدمتی به خانه‌های بهداشت مراجعه می‌کردند تنها آموزشی سرپایی که چه مواد غذایی مصرف کنند، داده میشد و این آموزش‌ها بدون توجه به اینکه چه مواد غذایی در منطقه موجود است و آیا خانواده توان خرید و یا پیدا کردن آنرا دارد یا خیر صورت می‌گرفت، در دهه ۷۰ بخش بزرگی از روستا‌های کشور دسترسی به مواد غذایی که در آموزش‌ها به آن تاکید میشد نداشتند و اگر آن زمان جمعیت شهری و روستایی تقریبا برابر هم بود الان ۷۰ درصد جمعیت کشور شهری هستند و الان آن شبکه‌ای که ما با آن زحمت راه اندازی کردیم که بیشتر به روستا‌ها خدمت رسانی می‌کردند تنها ۲۰ درصد از جمعیت روستایی ماندگار شده اند. ارائه خدمات بهداشتی درمانی در شهر‌ها حدود ده سال پیش همراه با استفاده از خدمات آنلاین شروع شده است که می‌تواند با برقراری سیستم ارجاع کامل شود، ولی متاسفانه هنوز در راه اندازی برنامه پزشک خانواده که پیش زمینه ارجاع است باید در انتظار اقدامات بود.»
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت سلامت نیوز، تاریخ انتشار: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۲، کدخبر:354749، www.salamatnews.com
