شعار سال: «سحر تاجبخش» معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواشناسی کشور درباره نحوه پیش‌بینی بارندگی‌های شدید تابستانه و در پاسخ به این سوال که از چند ساعت یا چند روز قبل از وقوع باران‌های سیل‌آسای ناحیه‌ای مانند آنچه در هفته گذشته باعث وقوع سیل مخرب جاده چالوس شد، می‌توان این بارندگی‌ها را پیش‌بینی و هشدار‌های لازم را درباره آن‌ها صادر کرد، توضیح داد: ماهیت بارش‌های فصل گرم سال از نوع همرفتی است، یعنی تشکیل ابر و شکل‌گیری بارندگی‌ها در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدتی اتفاق می‌افتد و بنابراین نمی‌توان از چند روز قبل این بارش‌ها را پیش‌بینی کرد.

وی افزود: تجهیزاتی مثل رادار‌های هواشناسی برای پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت و بسیارکوتاه‌مدت استفاده می‌شود و طبیعی است که هرچقدر تعداد و کیفیت رادار‌های ما بیشتر باشد، می‌توانیم پیش‌بینی‌های بهتری درباره این‌گونه بارش‌ها ارائه کنیم. البته اکنون با بهترین رادار‌های جهان نیز بین ۶ تا حداکثر ۱۲ ساعت قبل از وقوع بارش‌های شدید یا بسیار شدید ناحیه‌ای در فصل گرما، می‌توان این بارش‌ها را پیش‌بینی کرد و حتی در بعضی موارد ممکن است این بارش‌ها در مدت زمان کمتر از ۶ ساعت هم قابل پیش‌بینی نباشند. هشدار‌هایی هم که در چنین شرایطی ارائه می‌شود، با هدف تخلیه منطقه است، نه پیشگیری از وقوع سیل.

رئیس سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: در حادثه‌ای که هفته گذشته در جاده چالوس رخ داد، بیشترین میزان بارش ثبت‌شده در نزدیکترین ایستگاه هواشناسی به محل حادثه در استان البرز حدود ۱۷ میلی‌متر بود و البته در ایستگاه‌های وزارت نیرو در اطراف محل حادثه نیز میزان بارش حدود ۳۰ تا ۳۵ میلی‌متر بود. این حجم از بارندگی، اگرچه نسبتا شدید تلقی می‌شود، اما بازهم آن‌قدر شدید نیست که الزاما بتواند سیل مخربی ایجاد کند.

معاون وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: با وجود این که وقوع بارش‌های شدید با حجم بالا و در کوتاه‌مدت می‌تواند باعث وقوع سیل شود، ولی مساله‌ای که در کشورمان به تشدید سیل و خسارات ناشی از آن دامن می‌زند، وضعیت زیرساخت‌های کشور است که بعضا فرسوده یا آسیب‌پذیر هستند. همچنین دخالت‌های انسانی که در محیط‌های طبیعی صورت گرفته، به افزایش احتمال وقوع سیل و تشدید خسارات ناشی از آن دامن زده است.

تاجبخش با بیان این که قدمت بالای جاده چالوس، آسیب‌پذیری آن در برابر وقوع سیل را افزایش داده است، عنوان کرد: جاده چالوس چندین سال قدمت دارد و ممکن است خاک زیر آسفالت آن دچار فرسایش شده و نفوذپذیری آن بالا باشد. همچنین ساخت وساز‌هایی در مسیر جاده چالوس انجام شده و در برخی نقاط این جاده نیز شرکت‌های سنگ‌بری مشغول برداشت سنگ و خاک کوهستان هستند که همه این‌ها به آسیب‌پذیرتر شدن جاده در برابر سیل دامن می‌زند.

وی در ادامه گفت: در سال‌های گذشته شاهد بارندگی‌های شدیدتری در جاده چالوس بودیم که بعضا باعث ریزش سنگ از کوه شده بود، اما خسارت‌های گسترده‌ای که در این مرتبه بر اثر وقوع سیل در این جاده رخ داده است، صرفا ناشی از بالا بودن میزان بارش نیست و حتما عوامل انسانی و ضعف‌های زیرساختی نیز در آن نقش دارد، ولی، چون داده‌های مربوط به این عوامل در اختیار سازمان هواشناسی نیست، نمی‌توانیم به صورت مستند درباره این مسائل صحبت کنیم، اما با توجه به این که میزان بارندگی‌های ثبت‌شده در ایستگاه‌های نزدیک به محل حادثه چندان شدید تلقی نمی‌شود، می‌توان بگوییم که قطعا عوامل دیگری هم غیر از میزان بارش در وقوع این سیل شدید تاثیرگذار بوده است.

تاجبخش با تاکید بر این که فرآیند تشکیل سامانه بارش‌های شدید و بسیار شدید در فصل گرم سال در بازه زمانی بسیار کوتاهی اتفاق می‌افتد، خاطرنشان کرد: بعضی از این سامانه‌ها به حدی سریع تشکیل می‌شوند که ما حداکثر ۲ ساعت قبل از وقوع رخداد می‌توانیم این‌گونه بارش‌ها یا طوفان‌های شدید را در رادار‌ها ببینیم، همچنین بازه‌های زمانی این بارش‌ها بسیار کوتاه است و حداکثر بین ۲ تا ۱۱ ساعت طول می‌کشد؛ بنابراین می‌توان گفت تیپ بارش‌های شدید تابستانه اساسا با بارندگی‌های زمستانه متفاوت است و این‌گونه تا حد زیادی بارش‌ها پیش‌بینی‌پذیر نیستند.

رئیس سازمان هواشناسی کشور با تاکید بر این که در سایر نقاط جهان نیز بارش‌های شدید، پیش‌بینی‌پذیری پایینی دارند، خاطرنشان کرد: در همین سیل‌های اخیر که در کشور‌های برزیل یا آمریکا رخ داد و باعث جان باختن برخی شهروندان این کشور‌ها شد، با وجود امکانات هواشناسی مناسبی که در این کشور‌ها وجود دارد، نتوانستند بارش‌های عامل وقوع این سیل‌ها را از چند روز قبل پیش‌بینی کنند و اگر می‌توانستند این کار را انجام دهند، حتما منطقه را تخلیه می‌کردند یا هشدار‌هایی می‌دادند که این‌گونه تلفات انسانی رخ ندهد.

وی در پایان تصریح کرد: بارش‌های شدید تابستانی در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت شکل می‌گیرد و هرچقدر زیرساخت‌های کشور در برابر عامل وقوع سیل تقویت شود و دخالت‌های انسانی در تغییر کاربری اراضی کمتر شود، احتمال خسارت‌های ناشی از سیل نیز کاهش می‌یابد، زیرا در وقوع سیل ۱۱ عامل دخالت دارد که فقط یکی از آن‌ها میزان و شدت بارندگی است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایلنا، تاریخ انتشار:۳۱ خرداد ۱۴۰۲، کدخبر: ۱۳۶۹۷۱۰، www.ilna.ir