حسن میثمی، رئیس مرکز روابط‌عمومی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی درباره گزارش رسانه ها و حواشی به وجود آمده درخصوص خمره باستانی ای که سطل آشغال شد در توییتر خود نوشت: «خمره متعلق به دوره مادها نیست. معاصر است. آن کیسه هم برای جلوگیری از ریزش خاک ناشی از عملیات مرمت روی خمره گذاشته شده است. بقیه جملات هم جوابش در سطور فوق نهفته است»

 

 

وضعیت ساختمان موزه که سابقاً خانه میرزا حسین‌خان کسمائی آزادیخواه، شاعر و روزنامه‌نگار معروف و از رجال دوره مشروطیت و نهضت جنگل بوده، چندان مطلوب نیست. نرده‌های رنگ‌و‌رو رفته ساختمان‌، سرویس بهداشتی نامناسب در نظر گرفته‌شده برای موزه هم گویای آن است که رسیدگی‌های حداقلی برای ارائه خدمات در یکی از مهم‌ترین موزه‌های شهر رشت انجام نشده است. با وجود تاکیدهای چندباره وزیر میراث فرهنگی، وضعیت سرویس بهداشتی موزه هم اصلا مطلوب نیست. برای استفاده از این سرویس بهداشتی باید از طریق راهروی باریک حیاط به بخش پشتی رفت؛ راهرویی که حکم یک تونل وحشت را دارد و با قرار گرفتن میلگردهای ساختمانی، شرایط عبور از مسیر باریک آن دشوارتر هم شده است. در خصوص وضعیت نظافت این سرویس‌ بهداشتی، دیدن تصاویر نشان دهنده و گویای عمق مشکل است.

در خصوص وضعیت موزه باستان‌شناسی رشت اما مدیرکل میراث فرهنگی گیلان بر این نکته تاکید دارد که چنانچه مدیر موزه سلیقه بیشتری به خرج می‌داد شرایط این موزه می‌توانست بهبود یابد.

 

 

 

بررسی ها نشان می دهد که وضعیت موزه تازه بازسازی شده باستان‌شناسی شهر رشت به هیچ وجه مساعد نیست. وجود اشیا و مصالح ساختمانی نظیر بشکه و میلگرد در ساختمان موزه باستان‌شناسی رشت گویای آن است که شرایط زیرساختی موزه به هیچ‌وجه مطلوب نیست و حل این مشکلات و چالش‌ها نیز نیازمند در نظر گرفتن بودجه مناسب و برنامه‌ریزی موثر از سوی مراجع بالادستی و نیز از سوی مدیریت میراث فرهنگی گیلان، اداره کل موزه‌های کشور و وزارت میراث فرهنگی است.طبیعی است برای ارائه خدمات مطلوب به بازدیدکنندگان استخدام و به کارگیری نیرو‌های متخصص و تامین بودجه از جمله نکاتی است که باید طرف توجه مدیران بالادستی قرار گیرد. باید در نظر داشت زمانی یک مدیر بالادستی می‌تواند از مدیر یک موزه توقع ارائه خدمات مطلوب داشته باشد که امکانات، زیرساخت‌ها، بودجه و نیروی انسانی مورد نیاز او را نیز تامین کند.

اختصاص زیرزمین ساختمان به محل نمایش آثار به علت سقف کوتاهش شرایطی شبیه به یک انباری به این موزه داده است که به هیچ وجه در شأن بازدید کنندگان نیست. در موزه باستان‌شناسی رشت، کمبود بودجه باعث شده ویترین‌های نامناسب و نوشته‌های نصفه و نیمه به معرفی آثار باستانی تمدن مارلیک و سایر تمدن‌های شاخص ایران ، اختصاص یابد. پس از تعمیراتی که روی موزه باستان‌شناسی رشت انجام شد، این موزه با شرایط مطلوبی که باید، راه‌اندازی نشده است. طبقه بالای موزه عملا فاقد ویترین است و همین امر امکان نمایش اشیای بیشتر را از مدیران موزه سلب کرده است. باتوجه به هزینه‌های بالای مورد نیاز برای تامین ویترین موزه، شنیده‌ها حاکی از آن است که تمایلی برای خرید و تامین این ویترین‌ها وجود ندارد.

سکه‌های تاریخی به‌نمایش در آمده در موزه باستان‌شناسی رشت که خیلی از آن‌ها مربوط به دوره ساسانیان بوده نیز در این موزه صرفا با نوشته‌های درهم و برهم نام و محل ضرب‌شان ذکر شده است. شیوه مرمت این سکه‌ها جای سوالات فراوانی است؛ این سکه‌های تاریخی بعضا با وجود شکستگی صرفا در یک محفظه قرار گرفته و با همان حال ناخوش به نمایش عمومی در آمده‌اند.

نظری، سرپرست موزه باستان‌شناسی رشت، در خصوص علت وضعیت نامناسب فعلی این موزه گفت: وضعیت موزه به‌صورت موقت به این شکل بوده چراکه موزه برای سه سال بسته بود و به‌صورت موقت شرایطی را آماده کرده‌اند که فعلا موزه باز باشد تا ویترین‌های جدید بیاید و شرایط استاندارد ایجاد شود. وی در پاسخ به این پرسش که «آیا وجود اسکلت‌های انسانی بدون حفاظ و شیشه خطری برای آن‌ها ایجاد نمی‌کند؟» گفت:خیر؛ این‌ها تثبیت شده‌ هستند و از این بابت مشکلی وجود ندارد؛ نه خطری برای بازدیدکننده دارد و نه خود این اسکلت‌ها آسیب می‌بینند چراکه با مواد نگهدارنده تثبیت شده‌اند.

بعضی گزارش ها بیان داشته اند که در موزه باستان‌شناسی شهر رشت خبری از راهنمای در دسترس برای موزه نیست و بازدیدکننده صرفا باید با خواندن کاغذ‌های پرینت و چسبانده‌شده به دیوار‌ها سعی کند ماجرای اشیای تاریخی را متوجه شود. این در حالی است که بخش مهمی از هر موزه به نحوه معرفی آن و ذکر تاریخ و روایت‌های اشیا بر می‌گردد.
اگر وضعیت موزه باستان‌شناسی رشت را حتی با نمونه‌های موفق داخلی مثل موزه ایران باستان یا موزه‌های دفینه مقایسه کنید، متوجه می‌شوید فاصله زیادی حتی با استاندارد‌های داخلی وجود دارد.

 

 

 

در بخش دیگری از گزارش های منعکس شده در رسانه ها آمده است که، از همهمه‌های بلند، نظرم به دو جهانگرد روس به همراه مترجم‌شان جلب می‌شود که پشت ویترین جنگ‌افزار‌های عهد باستان گرم گپ و گفت با مسوول مربوطه هستند. یکی‌شان ادعا می‌کند که شاید بتواند نوشته ریز روی خنجری تازه کشف شده را بخواند. مسوول به او می‌گوید که حتی اساتید دانشگاه تهران هم نتوانسته‌اند ترجمه‌اش کنند، اما فورا کلید می‌آورد، ویترین را باز می‌کند و خنجر را برمی دارد و به جهانگرد می‌دهد. در تبادل خنجر بین او، مترجم و روس، بناگاه خنجر ول می‌شود و بر زمین می‌افتد… ترق! خوشبختانه نمی‌شکند.

وقتی موزه باستان‌شناسی رشت، به‌عنوان یکی از مهمترین موزه‌های مرکز گیلان با چنین وضعیتی روبه‌رو است، می‌توان چنین پنداشت که این، تنها نوک کوه یخی است که دیده می‌شود و احتمالا در سایر شهرها، موزه‌ها با چالش‌های بیشتری در زمینه ارائه و حفاظت از آثار مواجه هستند.

نظری، سرپرست موزه باستان‌شناسی رشت، در خصوص علت وضعیت نامناسب فعلی این موزه گفت گه به هر صورت در زمینه ارائه اشیا و نقد‌هایی که وارد می‌کنید ایراداتی وجود دارد، اما بضاعت میراث فرهنگی همین‌قدر بوده که توانسته‌اند موزه را به‌صورت موقت راه‌اندازی کنند. (امیدواریم) زمانی که قسمت بالای موزه (راه‌اندازی شود) و با آمدن ویترین‌های جدید بتوانیم یک ارائه خوبی داشته باشیم. وی در پاسخ به این پرسش که «این ویترین‌ها قرار است از کجا بیایند؟» گفت:باید بودجه آن را تصویب کنند تا اقدامات استاندارد و اصولی مربوط به آن را انجام دهیم. درخواست (بودجه) از طرف موزه به سازمان برنامه و بودجه و وزارتخانه میراث فرهنگی اعلام می‌شود و پس از تصویب هزینه برای ویترین‌ها، این بودجه اختصاص می‌یابد.
«ولی جهانی»، مدیرکل میراث فرهنگی گیلان، در خصوص علت وضعیت فعلی موزه باستان‌شناسی رشت به خبرنگار رسانه گفت که در حال حاضر نمایشگاه موقت گذاشته‌اند و این موضوع اصلاح می‌شود. وی در پاسخ به این پرسش که «چه زمان بودجه لازم برای ویترین‌های موزه مردم‌شناسی رشت اختصاص می‌یابد؟»، ابراز داشت: نیازی به بودجه نیست؛ بلکه نیاز به سلیقه است و رئیس آنجا سلیقه (لازم) را ندارد و من هم اولتیماتوم داده‌ام. به هر روی به این دوستان یک فرصتی داده‌ام و الان دو روز است که می‌روم و از موزه بازدید می‌کنم.

 

«سید احمد محیط طباطبایی»، رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم)، در خصوص وضعیت موزه باستان‌شناسی رشت به خبرنگار گفت: من جدیدا از موزه باستان‌شناسی رشت دیدن نکرده‌ام؛ آخرین بازدیدم بیش از ۱۵ سال قبل بود و در آن زمان وضعیت معمولی داشت؛ اما به‌طور کلی اگر بودجه کافی برای ایجاد امکانات مناسب وشرایط اولیه را در اختیار ندارند، حداقل باید به‌صورت یک انبار یا گنجینه معتبر، هم مسائل مربوط به حفاظت پیشگیرانه و هم مسائل مربوط به رطوبت و موارد دیگر را رعایت کنند. چنانچه این اتفاق نمی‌افتد، باید اقدام لازم از طرف مدیرکل موزه‌ها صورت گیرد؛ چون اشیای موزه باستان‌شناسی رشت، میراث فرهنگی بوده و در اختیار دولت است و (وزارت) میراث فرهنگی مسئولیت نگهداری از آن را بر عهده دارد؛ بنابراین حداقل این است که باید نگهداری را به‌شکل مناسب انجام دهند.

«هادی میرزایی»، سرپرست اداره‌کل موزه‌ها، در خصوص وضعیت موزه باستان‌شناسی رشت و در تشریح اقدامات صورت گرفته برای بهبود وضعیت به خبرنگار رسانه گفت: در حال حاضر این امکان را ندارم که در خصوص یک موزه‌ای که باید در (سطح) استان تحت نظارت قرار گیرد، اعلام نظر کنم. با این وجود، در حال انجام دو یا سه اقدام در حوزه سیاست‌گذاری‌مان هستیم که بحث اول، هدایت مدیران موزه‌ها جهت جذب سرمایه‌های اجتماعی است. همان طور که می‌دانید بر اساس اساسنامه شورای بین‌المللی موزه، موزه‌های بعضی نهاد‌ها و موسسات، غیرانتفاعی هستند. هنر مدیر موزه آن است که بتواند از ظرفیت‌های محلی، مدیران بخش‌های مختلف، جریانات و سازمان‌های مردم‌نهاد به‌درستی استفاده کند تا منابع را در جهتی هدایت کند که هم بتواند حفاظت خوبی انجام دهد و هم در معرفی و نمایش آثار موفق باشد. یک سری تکالیف به‌لحاظ حفاظتی و قانونی داریم و اعتباراتی را بابت آن به استان‌ها ابلاغ می‌کنیم و استان‌ها بنابر اولویت‌بندی که در سطح استان انجام می‌دهند اقدامات مرمتی و حفاظتی و ساماندهی اشیای خود را انجام می‌دهند. گزارش‌های آن هم به‌صورت یک رویه ارسال می‌شود. یک بخش نظارت ستادی نیز هست که در حال تعیین چارچوب آن هستیم که از این طریق نظارت افراد و مخاطبان جدی‌تر پیش خواهد رفت.
تا زمانی که روند نظارت و ارزیابی مخاطبان را در حوزه موزه‌هایمان نداشته باشیم این امکان را نداریم که بازخورد‌های مثبت و منفی را به‌درستی ارزیابی کنیم. این موضوع به‌عنوان یک رویکرد جدی برای نظارت مخاطبان در دستور کار ما قرار دارد و انشاالله به مرور در موزه‌های کشور شکل می‌گیرد. در خصوص موزه باستان‌شناسی رشت نیز از همکاران می‌خواهم که نظارت جدی داشته باشند، گزارشی بگیرند و وضعیت آنجا را بررسی کنند. حداقل برای بعضی از اقدامات الزاما منابع متمرکز لازم نیست و می‌توان با اعتبارات موجود، در خصوص ساماندهی و حفاظت اولیه اشیا اقدام کرد.

 

آقای مهندس ضرغامی، چه خبر از  موزه باستان شناسی و مردم شناسی شرق گیلان در املش؟ ، چه خبر از احداث سایت موزه مارلیک رودبار ؟ چه خبر از راه اندازی موزه باستان شناسي در تالش ؟ چه خبر از موزه بنادر و دریانوردی در بندرانزلی ؟ چه خبر از تاسیس و حمایت از موزه های خصوصی در گیلان؟