شعار سال: با ورود پزشکی نوین به ایران، هر یک از شاخه‌های پزشکی با تحولات گسترده‌ای روبه‌رو بودند. دندان‌پزشکی نیز از جمله این علوم است که از اواخر دوره قاجار با ورود دندان‌پزشکان تحصیل‌کرده خارجی همچون دکتر آرتین استپانیان، دکتر فالک کوش ملچارسکی، آتکین اشتومپ و دکتر محسن سیاح، شاهد گذر از دندان‌پزشکی تجربی به نوین هستیم.

زنان نیز در دنیای دندان‌پزشکی فعال و سرآمد بودند. از جمله، آملیا آشور سوئدی و خانم املین روبرت جونز از اولین زنانی محسوب می‌شوند که در نیمه‌های قرن نوزدهم میلادی به دندان‌پزشکی پرداخته‌اند. اما در ایران، بانو آنیک استپانیان (آویدیان) پس از کسب تحصیلات ابتدایی در مدرسه هایکازیان ارامنه تهران و مدرسه ژاندارک، تحصیلات عالی خویش را در رشته دندان‌پزشکی پی گرفت و در سال ۱۳۲۰ به عنوان اولین زن دندان‌پزشک در این رشته فارغ‌التحصیل شد. او از سال ۱۳۲۴ به طبابت نزد پدر و برادرانش پرداخت و تا سال ۱۳۴۹ به فعالیت ادامه داد.

در شهر مشهد، علاوه بر دندان‌پزشکان تجربی که سابقه دیرینه‌ای دارند، از اوایل دوره پهلوی، اولین دندان‌پزشکان تحصیل‌کرده در این شهر به درمان مشغول بودند از جمله ورادیکتیاروف، دندان‌ساز روسی. هم‌چنین دکتر ابراهیم ستاره در سال ۱۳۱۸ خورشیدی در چهارراه خسروی نخستین مطب دندان‌پزشکی‌اش را به راه انداخت که با استقبال مردم همراه بود.

اما نخستین زن دندان‌پزشک در مشهد خانم تیمورتاش است. بدری تیمورتاش در سال ۱۲۷۸ خورشیدی در روستای «نردین» به دنیا آمد. او خواهر کوچک‌تر عبدالحسین‌خان تیمورتاش بود. در سه‌سالگی به همراه خانواده‌اش به تهران مهاجرت کرد و دوران کودکستان، دبستان و دبیرستان را در مدرسه ژاندارک به تحصیل پرداخت. وی تحصیلات دندان‌پزشکی را در دانشکده بروکسل به پایان رساند. مدتی در پاریس برای تخصص، دوره بیماری‌های مخاط دهان و پوست را گذراند. در سال ۱۳۱۲ خورشیدی پس از کشته شدن برادرش، عبدالحسین تیمورتاش، خانواده‌شان به کاشمر تبعید شدند و تا ۱۳۱۸ خورشیدی در تبعید بودند. دکتر تیمورتاش پس از پایان تبعید از سال ۱۳۱۹ تا ۱۳۲۱ خورشیدی برای گذراندن دوره تکمیلی دندان‌پزشکی رهسپار تهران شد. سال ۱۳۲۱ به مشهد بازگشت و به شغل دندان‌پزشکی در خیابان خسروی اشتغال داشت. دکتر تیمورتاش اواخر فروردین ۱۳۳۹ طی قراردادی به مدت ۲ سال به ریاست بخش دندان‌پزشکی بیمارستان شاه‌رضا منصوب شد. بنابر مفاد این پیمان، وی روزی دوساعت در بخش دندان‌پزشکی بیمارستان به مداوای بیماران می‌پرداخت و ماهانه هشت هزار ریال حقوق دریافت می‌کرد.

دکتر تیمورتاش در کنار کار در مطب، در دانشکده پزشکی هم تدریس می‌کرد و از همان‌جا فکر تأسیس مرکزی مستقل برای آموزش دندان‌پزشکی در مشهد در او شکل گرفت. مهر سال ۱۳۴۴ با تلاش ایشان دانشکده دندان‌پزشکی تأسیس و دکتر اسماعیل سندوزی به معاونت این دانشکده انتخاب شد. ابتدا با یک کلاس و پذیرش ۲۷ دانشجو فعالیتش شروع شد. خانم تیمور‌تاش از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۴۹ به ریاست دانشکده دندان‌پزشکی منصوب شد.

خانم تیمورتاش اولین زن دندان‌پزشکی است که به مشهد آمد و مشغول به کار شد. سرانجام در ۱۷ مهر ۱۳۷۴ پس از سال‌ها فعالیت پزشکی از دنیا رفت و در حرم مطهر به خاک سپرده شد.

دکتر رفیع کافیه

پایگاه تحلیلی- خبری شعار سال، برگرفته از کانال تاریخ دندانپزشکی