سه‌شنبه ۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 May 07 
شعارسال: با عفو چهار کارشناس محیط‌زیست زندانی، پروندهٔ جنجالی محیط‌زیستی‌ها مختومه شد. «حجت کرمانی»، وکیل مدافع چند تن از این زندانیان، با اعلام این خبر گفته است موضوع عفو، به موکلان او ابلاغ شده است و پس از اعلام به اجرای احکام، فعالان محیط‌زیست از زندان آزاد خواهند شد. او از «هومن جوکار» با محکومیت هشت‌ساله، «سپیده کاشانی‌دوست» با محکومیت شش‌ساله، «طاهر قدیریان» با محکومیت هشت‌ساله و «نیلوفر بیانی» با محکومیت ۱۰ساله نام برده است، اما دربارهٔ «امیرحسین خالقی» با محکومیت شش‌ساله گفته است که هنوز خبری مبنی‌بر عفو او نرسیده است.
در این پرونده، «عبدالرضا کوهپایه» محکومیتی چهارساله دریافت کرد که با شیوع بیماری کرونا و عفو شمار زیادی از زندانیان، در فروردین ۱۳۹۹ آزاد شد. «مراد طاهباز» نیز که از او به‌عنوان متهم اصلی پرونده یاد می‌شد، حکم ۱۰ سال زندان دریافت کرد؛ اما در شهریورماه ۱۴۰۲ مبادله شد و به آمریکا رفت. «سام رجبی» نیز با محکومیت شش‌ساله روبه‌رو شد که چندماه قبل با پایان دوران محکومیتش آزاد شد. اگرچه خالقی و کاشانی‌دوست نیز محکومیتی شش‌ساله داشتند، اما به‌دلیل عمل جراحی و استفاده از مرخصی پزشکی، مدتی از محکومیت خود را بیرون از زندان گذراندند و به‌همین دلیل به‌میزان مرخصی‌های پزشکی‌شان به مدت زمان حضورشان در زندان افزوده شد. از این‌رو، آنها به‌همراه رجبی آزاد نشده‌اند. بااین‌حال، به‌نظر می‌رسد دوران محکومیت خالقی نیز به پایان رسیده است و نام او در فهرست عفوشدگان به‌چشم نمی‌خورد.
خبر بازداشت کارشناسان محیط‌زیست روز ۱۹ بهمن‌ماه ۹۶ و در پی جان باختن کاووس سیدامامی در زندان منتشر شد. سیدامامی، مدیرعامل مؤسسهٔ حیات‌وحش میراث پارسیان بود. با جان‌باختن سیدامامی، این پرونده در رسانه‌ها مطرح شد و مسئولان وقت قوهٔ قضائیه اعلام کردند «سیدامامی خودکشی کرده است».
پروندهٔ محیط‌زیستی‌ها به تعبیری جنجالی‌ترین پروندهٔ دادگاه انقلاب در دست‌کم یک دههٔ گذشته بود. این پرونده با بازداشت مراد طاهباز، مؤسس «موسسهٔ حیات‌وحش میراث پارسیان» در دی‌ماه ۱۳۹۶ آغاز شد. چندروز پس از بازداشت او، در اوایل بهمن‌ماه نیز همکاران او از جمله هومن جوکار و همسرش سپیده کاشانی، کاووس سیدامامی، امیرحسین خالقی، سام رجبی، طاهر قدیریان و نیلوفر بیانی بازداشت شدند. اما خبر بازداشت این کارشناسان محیط‌زیست روز ۱۹ بهمن‌ماه ۹۶ و در پی جان باختن «کاووس سیدامامی» در زندان منتشر شد. سیدامامی، مدیرعامل «مؤسسهٔ حیات‌وحش میراث پارسیان» بود. با جان‌باختن سیدامامی، این پرونده در رسانه‌ها مطرح شد و مسئولان وقت قوه‌قضایی اعلام کردند که «سیدامامی خودکشی کرده است». ۲۴ بهمن‌ماه ۱۳۹۶ خبرگزاری در گزارشی با عنوان «مرگ در حبس؛ از سعید امامی تا سیدامامی» زندانیان و بازداشتی‌هایی را که در گذشته مرگشان در حبس خبرساز شده است، فهرست کرد. در ادامهٔ این گزارش، «علی مطهری»، «محمدرضا تابش» و «علاءالدین بروجردی» سه تن از نمایندگان وقت مجلس نظر خود را دربارهٔ فیلم داخل سلول دکتر سیدامامی بیان و انتقاد‌های خود را مطرح کرده‌اند. در پایان گزارش هم آمد که ۴۲ نماینده به وزرای اطلاعات و دادگستری نسبت به تکرار موضوع «خودکشی» برخی متهمان در زندان‌ها و بی‌دقتی به این مسئله، تذکر کتبی داده‌اند.
ماه‌های ابتدایی بازداشت کارشناسان محیط‌زیست یکی از پرخبرترین ماه‌ها بود و اظهارات ضد و نقیضی دربارهٔ آنها و دلایل بازداشتشان به‌نقل از افراد مختلف منتشر شد. رسانه روز ۲۴ بهمن ۱۳۹۶ گزارشی با تیتر «پاسخی علمی به ادعای «مارمولک‌های جاسوس» سرلشکر فیروزآبادی» انتشار داد. در این گزارش ادعاهای سردار سرلشکر فیروزآبادی دربارهٔ توان جذب امواج اتمی توسط پوست مارمولک‌ها، سوسمار‌ها و آفتاب‌پرست‌ها در ۲۳ بهمن ۹۶ مورد بررسی قرار گرفت. وب‌سایت علمی LiveScience در مطلبی با عنوان «نه ایران، سوسمار‌های جاسوس نمی‌توانند اورانیوم کشف کنند» این ادعا‌ها را زیر سؤال برد. «این ادعا که سوسمار‌ها یا مارمولک‌ها می‌توانند امواج اتمی را جذب کنند کاملاً غیرمنطقی است، زیرا پوست مارمولک‌ها دقیقاً از پروتئین‌هایی شبیه به پروتئین‌های پوست انسان تشکیل شده است: کراتین A و B. هیچ‌یک از این دو نوع کراتین توانایی خاصی در جذب یا تشخیص اورانیوم یا سایر مواد رادیواکتیو ندارند.»
کمی بعد، چند تن از فعالان محیط‌زیست در جنوب ایران نیز بازداشت شدند و پس از مدتی بازداشت، برخی از افراد این پرونده آزاد شدند؛ اما درنهایت علاوه‌بر هفت نفر اول، «عبدالرضا کوهپایه» نیز در زندان ماند. این بازداشت‌ها بازار انتقاد‌ها و اظهارنظر‌ها دربارهٔ این پرونده را داغ کرد تا جایی که «عیسی کلانتری»، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست، اعلام کرد وزارت اطلاعات این کارشناسان محیط‌زیست را جاسوس نمی‌داند. این اظهارنظر بحث‌ها بر سر مسئولیت تشخیص جاسوسی در کشور را بار دیگر داغ کرد؛ چراکه طبق قانون تشکیل وزارت اطلاعات، تشخیص جاسوسی برعهدهٔ این وزارتخانه است. بااین‌حال، قوهٔ قضائیه با این توضیح که درنهایت مسئولیت برخورد با جاسوسی برعهدهٔ این قوه است، به انتقاد‌ها پاسخ داد.
کارشناسان محیط‌زیست یکی از طولانی‌ترین دوران بازداشت موقت را تجربه کردند. آنها حدود دو سال در بازداشت موقت بودند تا آنکه احکام بدوی زندان در آبان ۱۳۹۸ صادر شد. درنهایت، بهمن‌ماه همان سال دادگاه تجدیدنظر احکام این کارشناسان محیط‌زیست را عیناً تأیید کرد.
توضیحات تکمیلی برای بهره برداری بیشتر از خبر:
فعالان حوزه محیط زیست مورد اشاره،در زمستان سال ۹۶ بازداشت شدند. خبر این اتفاق حدود یک ماه بعد و تنها بعد از درگذشت کاووس سیدامامی در زندان اوین رسانه‌ای شد.همان زمان نمایندگان مجلس از جمله فراکسیون این موضوع را مورد پیگری قرار دادند. نکته جنجالی این پرونده به اختلاف نظر نهادهای امنیتی مربوط می شد. از یک سمت عالی‌ترین مقام وزارت اطلاعات تاکید داشت که این فعالین محیط‌زیستی هیچ‌گونه اقدامی مبنی بر جاسوسی نداشتند اما در مقابل ضابط قضایی پرونده -اطلاعات سپاه- این روایت را نمی‌پذیرفت.با گذشت دو سال از بازداشت موقت، احکام آنان از سوی قوه قضائیه اعلام شد.
پرونده فعالان محیط زیستی در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب به ریاست قاضی صلواتی رسیدگی گردید و مراد طاهباز، سام رجبی، امیرحسین خالقی، هومن جوکار، سپیده کاشانی، نیلوفر بیانی، طاهر قدیریان و عبدالرضا کوهپایه متهمان این پرونده بودند.براساس رأی صادره، مراد طاهباز فرزند قاسم به جرم همکاری با دولت متخاصم آمریکا به ١٠ سال حبس و رد وجوه دریافتی از دولت آمریکا محکوم شده است. نیلوفر بیانی فرزند یوسف به جرم همکاری با دولت متخاصم آمریکا به ١٠ سال حبس و رد وجوه دریافتی از دولت آمریکا محکوم شده است.هومن جوکار فرزند هوشنگ به جرم همکاری با دولت متخاصم آمریکا به هشت سال حبس و طاهر قدیریان به جرم همکاری با دولت مخاصم آمریکا به هشت سال حبس محکوم شده بودند.سام رجبی تبریز فرزند پرویز به ۶ سال حبس، سپیده کاشانی به ۶ سال حبس، امیرحسین خالقی حمیدی به جرم جاسوسی به ۶ سال حبس و عبدالرضا کوهپایه به جرم اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنتی به ۴ سال حبس محکوم شده بودند.عبدالرضا کوهپایه و سام رجبی و امیرحسین خالقی با پایان دوران محکومیت از زندان آزاد شدند. مراد طاهباز هم در مبادله‌ای سال گذشته از زندان آزاد شد. بنابر عفو اخیر اعلامی، چهار سال از حبس نیلوفر بیانی، دو سال از حبس هومن جوکار و طاهر قدیریان و کمتر از یک ماه از حبس سپیده کاشانی بخشیده شد.حجت کرمانی وکیل این پرونده در روز گذشته ۱۸ فروردین( یکشنبه) خبر داد که در آستانه عید سعید فطر رهبر معظم انقلاب اسلامی با در خواست رئیس قوه قضاییه برای عفو، تخفیف و تبدیل مجازات بیش از ۲ هزار نفر از محکومان محاکم موافقت کردند که ۱۱ نفر از آنها از محکومان مربوط به پرونده‌های امنیتی بودند.در این بین، بنابر عفو اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی، نیلوفر بیانی، هومن جوکار، طاهر قدیریان و سپیده کاشانی از زندان آزاد می‌شوند.
شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت پیام ما، تاریخ انتشار: 19فروردین1403، کدخبر: 102676، payamema.ir / سایر منابع .
